Âm 25%!
Sài Gòn – nơi
vẫn được “trung ương” xem là “điểm sáng” về kiều vận đồng bạc xanh chủ
yếu từ khối “kiều bào” ở Mỹ – chỉ nhận được $4.3 tỷ tính đến hết Tháng
Mười Một, 2016, thấp hơn dự kiến đến 10%.
Với cái tên cũ
là Sài Gòn và là địa chỉ đã được ước tính có đến vài triệu người có thân
nhân ở nước ngoài, thành phố này thường tập trung đến 50% lượng kiều
hối chuyển về Việt Nam. Nếu lượng kiều hối về Sài Gòn giảm thì kiều hối
chảy vào Viẹt Nam tất yếu giảm theo. Theo đó, lượng kiều hối “tất cả cho
chủ nghĩa xã hội” chỉ vào khoảng $9 tỷ trong năm 2016, thấp hơn tới 25%
so với dự báo là khoảng $12 tỷ.
Cú lao dốc hiếm
thấy trên sẽ càng có ý nghĩa nếu đối chiếu trong hơn 23 năm qua, dòng
kiều hối về Việt Nam đã tăng khoảng gần 100 lần, từ mức $140 triệu năm
1993 lên $10 tỷ năm 2012; $11 tỷ năm 2013; $12 tỷ năm 2014, và hơn $13.2
tỷ năm 2015, đưa Việt Nam đứng thứ ba tại Châu Á và đứng thứ 11 trên
thế giới về thu hút kiều hối. Những con số thống kê đầy lạc quan của
chính quyền cho biết trong giai đoạn 2002-2015, kiều hối chiếm khoảng 6%
GDP, trong khi vốn FDI và ODA vào Việt Nam lần lượt là 7.7% và 3% GDP.
Mức tăng trung bình liên tục của lượng kiều hối những năm gần đây là 10
đến 15%/năm.
Nhưng sau hơn
hai chục năm duy trì xu hướng tăng liên tục, hiện tượng rất đáng chú ý
là vào năm 2016, lần đầu tiên dòng kiều hối bị khựng lại, suy giảm rất
mạnh và báo hiệu về dòng kiều hối này có thể đảo chiều trong những năm
tới.
Câu hỏi đặt ra là cú sụt giảm của lượng kiều hối sẽ gây ảnh hưởng thế nào đến nền kinh tế Việt Nam?
Kiều hối bước vào chu kỳ giảm?
Nếu vào thời
hoàng kim của kinh tế Việt Nam vào những năm 2006-2007, kiều hối có giảm
cũng khó có tác động tiêu cực đến nền kinh tế này. Nhưng khi kinh tế
Việt Nam đã trải qua tám năm suy thoái liên tiếp tính từ năm 2008, bất
cứ một sự giảm sút nào về luồng tài chính ngoại vận cũng khiến nền kinh
tế phải chịu thêm áp lực khủng hoảng.
Với $3 tỷ bị
sụt giảm từ lượng kiều hối, GDP danh nghĩa của Việt Nam sẽ bị giảm
khoảng 1.5% trong năm 2016. Đây cũng là bối cảnh mà $3 tỷ sụt giảm từ
kiều hối năm 2016 lại đúng bằng con số $3 tỷ mà vào cuối năm 2015, chính
phủ của Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng hào hứng thông báo trước công luận về
kế hoạch phát hành “trái phiếu quốc tế.” Tuy nhiên, cho đến giữa năm
2016, toàn bộ kế hoạch phát hành này đã coi như bị phá sản, với lý do
đơn giản là& không có người mua.
Trong khi đó,
từ Tháng Bảy, 2017 trở đi, Việt Nam sẽ phải vay ODA với lãi suất không
còn ưu đãi như vài chục năm trước, mà ngang giá với thị trường quốc tế,
cùng thời gian vay không còn ân hạn như trước đây.
Thậm chí, cho
tới nay, tiến độ giải ngân các dự án đã ký kết vay ODA vẫn “chậm như
rùa,” trong đó có một nguyên nhân chính là ngân sách Việt Nam không đủ
tiền để cung ứng vốn đối ứng – thường chiếm khảng 15-20% tổng vốn vay –
theo điều kiện của hợp đồng vay vốn ODA.
Việc kiều hối
năm 2016 bị “đảo chiều” còn có thể báo hiệu trước một thời kỳ suy giảm
liên tiếp kiều hối chảy về Việt Nam, càng khiến nền kinh tế nước này
thiếu hẳn sức sống.
Vì sao giảm?
Một nguyên nhân
chính làm giảm kiều hối được các cơ quan Việt Nam nêu ra là động thái
tăng lãi suất của Cục Dự Trữ Liên Bang Mỹ (FED) trong Tháng Mười Hai,
2016 và việc bỏ ngỏ khả năng sẽ tăng liên tiếp lãi suất USD ba lần tới
trong năm 2017 đã, đang và sẽ tạo động lực giữ chân đồng đô la kiều hối
từ Mỹ chuyển về Việt Nam.
Nguồn cung kiều
hối từ thị trường Mỹ lại chiếm khoảng 60% tổng kiều hối từ hơn 4 triệu
người Việt Nam sinh sống và làm việc tại 187 quốc gia trên thế giới, khi
kiều hối từ thị trường này giảm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tổng lượng
kiều hối về Việt Nam.
Nhưng có phải
động thái tăng lãi suất của FED mới là nguyên nhân chính yếu khiến giảm
kiều hối về Việt Nam? Nếu đây là nguyên nhân chính thì tại sao vào cuối
năm 2015, FED cũng đã tăng lãi suất thêm .25% nhưng lượng kiều hối về
Việt Nam vẫn đạt mức kỷ lục hơn $13 tỷ? Hoặc nếu đây là nguyên nhân
chính thì tại sao kiều hối đã giảm từ đầu năm 2016, trong khi FED chỉ
thực hiện tăng lãi suất vào cuối năm 2016?
Trong khi đó,
trước và sau hành động tăng lãi suất của FED, khá nhiều chuyên gia nhà
nước đã công khai trấn an rằng động thái này chẳng mấy ảnh hưởng đến cơ
chế ổn định tỷ giá và tình hình kinh tế Việt Nam. Theo cách nói đó, lý
do đổ cho kiều hối giảm do FED tăng lãi suất là thuyết phục.
Vấn đề còn lại chỉ là mục đích kiều hối.
Những năm gần
đây, thống kê của Ngân Hàng Nhà Nước và một số bộ ngành cho biết tỷ lệ
kiều hối chảy vào sản xuất, kinh doanh chiếm 70.6% tổng kiều hối chuyển
về Việt Nam; tỷ lệ kiều hối chuyển vào bất động sản chiếm khoảng 20.7%.
Trước đó, vào
năm 2011, bất động sản chính là lĩnh vực “hút” kiều hối nhiều nhất với
$4.7 tỷ, chiếm 52% tổng doanh số kiều hối năm đó.
Một trong những
lý do giải thích lượng kiều hối năm 2015 tăng mạnh là do tác động tích
cực từ chính sách cho phép người nước ngoài được sở hữu nhà ở tại Việt
Nam kể từ ngày 1 Tháng Bảy, 2015 theo Luật Nhà Ở.
Tuy nhiên, đến
năm 2016, chính sách này dường như đã bão hòa. Thông tin từ những tờ báo
chuyên viết về thị trường địa ốc cho biết nhu cầu và thực tế người nước
ngoài mua nhà ở Việt Nam không tăng đáng kể.
Khác hẳn giai
đoạn 2006 – 2007 là thời hoàng kim của hai thị trường chứng khoán và bất
động sản, cũng khác với các dự báo liên tục qua những năm gần đây của
giới chuyên gia nhà nước và công ty nhà đất về “thị trường bất động sản
đang ấm lên,” trên toàn quốc vẫn còn tồn ít nhất 30,000 căn hộ cao cấp
quá khó bán và sẽ phải chịu “xả lũ” bởi một nguồn cung với con số tương
đương như thế trong vài năm tới. Trong lúc đó, tâm lý chung của người
dân có tiền nhàn rỗi vẫn là mua đất. Thị trường bất động sản cũng bởi
thế chưa cải thiện được bao nhiêu.
Gần như chấm
dứt mọi hy vọng sau chuỗi năm bê bết, hầu hết các thị trường đầu cơ ở
Việt Nam như chứng khoán, vàng, ngoại tệ đều chìm nghỉm hoặc có tỷ suất
sinh lời quá thấp.
Năm 2016 cũng
là bối cảnh u ám của nhiều ngành sản xuất, từ dệt may, đến thủy sản và
cả nông nghiệp. Số doanh nghiệp phá sản tiếp tục “nâng lên một tầm cao
mới” so với năm 2015. Tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt, trong lúc thị trường
xuất cảng chính của Việt Nam vào Mỹ dần bị co hẹp.
Ngay cả ngân
hàng – ngành có tỷ suất lợi nhuận cao cách đây năm năm – giờ đây đang
rơi vào cơn suy trầm. Một nửa số ngân hàng thương mại có thể phải bị
“tái cơ cấu” và do dó sẽ không còn tồn tại. Ngày càng nhiều vụ lãnh đạo
ngân hàng bị bắt giam vì gây thất thoát và tham nhũng. Lượng cho vay từ
ngân hàng ra thị trường sản xuất và kinh doanh vẫn giậm chân tại chỗ.
Trong khung cảnh lãi suất cho vay vẫn treo cao nhưng lại quá thiếu thốn
đầu ra, nhiều doanh nghiệp vẫn cố thủ trong tâm thế bế tắc “Vay ngân
hàng để mà tự sát à!”
Sẽ không ngạc
nhiên nếu từ năm 2016 trở đi, bắt đầu một chu kỳ suy giảm đáng kể của
dòng kiều hối của “kiều bào ta” về miền đất đã chìm trong cơn suy thoái
kinh tế năm thứ chín liên tiếp, tràn ngập bất ổn xã hội và bất ổn chính
trị, và nhiều nguy cơ sắp rơi vào cuộc khủng hoảng không lối thoát.
0 comments :
Post a Comment